انگیزه چیست؟
انگیزه همان نیروی محرکه‌ای که ما را به سمت اهدافمان سوق می‌دهد. در واقع انگیزه محرکی است که رفتارهای هدفمند را آغاز، هدایت و حفظ می‌کند. همان محرکی که باعث می‌شود که ما اقدامی را انجام دهیم. در پاسخ به سوال انگیزه چیست؟ باید بگوئیم انگیزه فرآیندی است که خواهان ایجاد تغییر در ما یا محیط اطرافمان است. جوهره انگیزه، رفتارهای هدف مدار و پرانرژی است. پس میتوانیم انگیزه، موتور محرک رفتارهای انسان است. انگیزه باعث ایجاد ارتباط اجتماعی می‌شود، موجب رقابت می‌شود. و عدم وجود انگیزه می‌تواند به بیماری‌های روانی یا روان تنی بیانجامد.
انگیزه میل به ادامه دادن، تلاش برای رسیدن معنا، هدف و زندگی ارزشمند است.
به طور کلی انگیزه یک نیروی درونی است که ما را ترغیب به انجام کارها و پیگیری هدف‌هایمان می‌کند. انگیزه عامل مهم در دستیابی به هدف‌ها و پیشرفت شخص است. آنچه که فرد را به اقدام و تلاش مجبور می‌کند، انگیزه است.
انواع انگیزه را بشناسیم.
تمام انگیزه‌ها در دو دسته انگیزه‌های ذاتی یا درونی و بیرونی قرار می‌گیرند.
انگیزه درونی
انگیزه‌های درونی به مجموعه خواسته‌های گفته می‌شود که به عوامل بیرونی بستگی ندارد. در این نوع هیچ عامل یا فشار بیرونی محرک برای اقدام به فعالیت وجود ندارد. این نوع انگیزه معمولا بر پایه لذت، علاقه و رضایت شخص استوار است. انگیزه ذاتی زمانی رخ می‌دهد که فرد به دلایل شخصی و درونی خود مثل علاقه و عشق به انجام فعالیتی، تمایل به رشد و پیشرفت، احساس ارزش‌مندی یا معرفی خود تلاش می‌کند.
شخص با انگیزه ذاتی درگیر فرایند فعالیت است و لذت و رضایت را از خود عمل و پیشرفت حاصل می‌کند، درحالی که پاداش خارجی یا تحمیلی برای او اهمیت کمتری دارد. به طور مثال شخصی که به تمرین و ورزش علاقه‌مند است و انگیزه داخلی برای بهبود فیزیکی و سلامتی خود دارد با لذت و رضایتی که از فعالیت و پیشرفت در آن میبرد، به صورت داوطلبانه تلاش می‌کند.
“انگیزه‌های درونی معمولا به عنوان یک عامل قوی و پایدار برای تحقق هدف‌ها و انجام عملکردهای موفق می‌باشند.“
انگیزه بیرونی
انگیزه‌های بیرونی به عوامل محرک بیرونی بستگی دارند. مانند پدرهایی که هرروز صبح به خاطر رفاه خانواده به بیرون از خانه می‌روند و کار می‌کنند.
انگیزه‌های بیرونی به وابستگی شخص به پاداش‌ها، تشویق‌ها و مجازات‌هایی که از جانب دیگران یا محیط دریافت می‌کند اشاره دارد. زمانی که فرد برای انجام فعالیتی مورد تحریک و تشویق قرار می‌گیرد و به دنبال بدست آوردن پاداش‌ها یا اجتناب از مجازات‌ها است، انگیزه بیرونی است.
این نوع انگیزه معمولا بر اساس عوامل خارجی مانند پاداش‌های مالی، تقدیر و تشویق‌ها، امتیازات اجتماعی و مجازات‌های منفی استوار است. به طور مثال فردی که برای انجام وظایف شغلی خود به دنبال دریافت حقوق و پاداش‌های مالی است، با توجه به یک محرک خارجی تحریک می‌شود و انگیزه برای انجام کار را از طریق پاداش‌های مالی حاصل می‌کند. انگیزه‌ی برونی معمولا در مدت کوتاه‌تر موثر است و عمدتا بر رفتارهای خارجی و نتیجه‌گرایی تاثیر دارد. با این حال بر خلاف انگیزه ذاتی، اعتماد و رضایت شخصی نام می‌بریم تا با شناخت آن‌ها بتوانید در موقعیت‌های مختلف انگیزه‌های مورد نیاز خود را تقویت کنید. انواع انگیزه عبارت است از:
- پاداش
- ترس
- موفقیت
- قدرت
- وابستگی
- نگرش
- شایستگی
- خلاقیت
- فیزیولوژیکی
مزیت برخورداری از انگیزه و انرژی در زندگی
- انگیزه، میزان تاب‌آوری ما را در برابر موانع، مشکلات و افراد منفی بالا میبرد.
همیشه همینطور بوده است، مسیر موفقیت، مسیری هموار و سرراست نیست. مسیر موفقیت پر از دست‌اندازها و سنگلاخ‌هایی است که پیمایش آن را دشوار می‌کند. در مسیر موفقیت با افراد منفی بافی برخورد خواهیم کرد که همواره آیه یاس می‌خوانند. ممکن است در این مسیر به اهدافمان شک کنیم. در چنین شرایطی، انگیزه به ما جرات و جسارت این را می‌دهد که محکم و بااراده، به سمت هدفمان حرکت کنیم.
- انگیزه تلاش و پشتکار ما را چند برابر می‌کند.
بزرگترین ضعف هر انسانی، تسلیم شدن بعد از شکست است. هر گاه بعد از هر شکست، وقتی دوباره بلند شویم و قدم در راه هدفمان بگذاریم، بی شک پشتکارمان برای ادامه مسیر چند برابر خواهد شد. مهم است که ناامید نشویم و تلاش کنیم. انگیزه باعث می‌شود، بعد از هر شکست مجدد با پشتکار به راهمان ادامه دهیم.
- انگیزه به ما می‌آموزد چطور با ترس‌هایمان مقابله کنیم.
ترس از شکست به اندازه‌ای قوی است که می‌تواند جلوی حرکت ما به سمت هدف را بگیرد. اما انگیزه کمک می‌کند چشم‌انداز آینده را با ترس‌هایمان محدود نکنیم و به ورای ترس‌هایمان بنگریم.
- انگیزه میزان اعتماد به نفس ما را بالا میبرد.
همانطور که گفتیم در مسیر رسیدن به هدف با چالش‌ها، موانع و ترس‌هایی روبه‌رو خواهیم شد. وقتی با کمک انگیزه بتوانیم بر این مسائل غلبه کنیم، ثمره آن دستیابی به حس اعتماد به نفس خواهد بود. حس خوشایندی که بواسطه انجام کاری بزرگ در ما به وجود خواهد و موجب خواهد شد به خودمان افتخار کنیم.
- انگیزه ما را در مسیر آشنایی با افراد مناسب قرار می‌دهد.
همواره در ارتباط انسانی، افراد جذب افرادی می‌شوند که از یک ویژگی مشترک با آن‌ها برخوردارند. به همین دلیل افراد با انگیزه و مثبت‌نگر با افرادی معاشرت می‌کنند که آن‌ها نیز از همین ویژگی‌ها برخوردار باشند. برای مثال یک تیم ورزشی را درنظر بگیرید که تک تک اعضای تیم با تمام قوا برای دستیابی به مقام اول تلاش می‌کنند و در پشت سر آن‌ها حتما مربی با انگیزه وجود دارد که ارزش تک تک اعضای تیم خود را می‌داند و در مسیر رسیدن به موفقیت به آن‌ها پر و بال می‌دهد.
- انگیزه، باعث می‌شود از زندگی بیشتر لذت ببریم و از خود رضایت بیشتری داشته باشیم.
یکی از عواملی که موجب تفاوت بین انسان‌های موفق و معمولی می‌شود این است که انسان‌های موفق در برابر لذت‌های زود گذر مقاومت می‌کنند تا بتوانند طعم شیرین لذت طولانی را در پرتو رسیدن به اهدافشان بچشند. افراد موفق، توانسته‌اند با انگیزه و با همت خود به هدفی را که در ذهن پرورانده‌اند، جامه واقعیت بپوشانند، و چه لذتی از این بالاتر؟
- انگیزه، کمک می‌کند در مدیریت زمان موفق‌تر عمل کنیم.
انگیزه، عاملی است که موجب می‌شود در یک بازه زمانی مشخص کارایی ما بیشتر شود و بتوانیم از زمان خود به نحو احسن استفاده کنیم.
- انگیزه موجب می‌شود در وجود شکست، احساس پشیمانی نداشته باشیم.
اگر فرد با انگیزه‌ای باشیم، حتی اگر شکست هم بخوریم، درون خود احساس رضایت را حس خواهیم کرد، چون می‌دانیم قبل از شکست آنچه را که در توان داشته‌ایم، انجام داده‌ایم. می‌دانیم تنبلی یا اهمال کاری نداشته‌ایم. در نتیجه پشیمان هم نخواهیم بود.
- انگیزه، ما را به الگویی برای دیگران تبدیل می‌کند.
همه ما زمانی که با یک فرد باانگیزه مواجه می‌شویم، توجه‌مان به سمت او جلب خواهد شد، چون با انگیزه و با انرژی بودن یک ویژگی جذاب است. با دیدن این افراد ما هم این احساس را تجربه خواهیم کرد که میتوانیم به تمام اهدافمان دست پیدا کنیم.
راه‌های موثر افزایش انگیزه و انرژی
- تعیین هدف‌ها: تعیین هدف‌های جذاب و قابل دستیابی برای خود، به ما انگیزه و انرژی می‌دهد. این هدف‌ها می‌توانند برای هر زمینه از زندگی ما نظیر شغلی، آموزشی، سلامتی و روابط شخصی باشند.
- برنامه‌ریزی موثر: برنامه‌ریزی منظم و سازماندهی فعالیت‌های روزانه و هفتگی، به ما انگیزه و انرژی بیشتری بخشیده و احساس پیشرفت و موفقیت را به ما القا می‌کند.
- تغذیه سالم: داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سالم که شامل میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی با‌ارزش غذایی بالا و آب است. به ما انرژی لازم برای فعالیت‌های روزانه را می‌دهد.
- ورزش و فعالیت بدنی: ورزش منظم و فعالیت بدنی می‌تواند انرژی و نشاط روحی را به ما بازگرداند. انتخاب فعالیتی که به ما لذت می‌بخشد می‌تواند موجب حفظ شادابی و انرژی ما شود.
- مدیریت استرس: شناخت و مدیریت استرس در زندگی روزمره می‌تواند به ما کمک کند تا انرژی بیشتری داشته باشیم. روش‌هایی نظیر یوگا، تمرین تنفس، مدیتیشن و طبیعت‌گردی می‌تواند به ما در مقابله با استرس کمک کند.
- خواب کافی: داشتن الگوی خواب منظم وخواب کافی، انرژی روزانه ما را افزایش می‌دهد. بهتر است شب‌ها حدود 7 الی 8 ساعت بخوابیم.
- شادی و خنده: لحظه به لحظه زندگی را به عنوان یک سفر شاد و پر معنا بپذیریم. بخندیم، از لحظات خوب لذت ببریم و با دوستان و خانواده وقت بگذرانیم.
روش‌های موثر برای دستیابی به انگیزه در کار و تحصیل
- تعیین هدف‌ها: تعیین هدف‌های واقع‌بینانه و قابل اندازه‌گیری می‌تواند کمک کند تا مسیر و راهبردهای لازم برای رسیدن به آن هدف را برنامه‌ریزی کنیم. هدف‌های مشخص و الهام‌بخش می‌توانند انگیزه ما را افزایش دهند.
- ایجاد ارتباط با ارزش‌های شخصی: بهتر است به ارزش‌های شخصی و اهمیت موضوعی که در آن فعالیت می‌کنیم، پی ببریم. بهتر است کار یا تحصیل در راستای آرزوها، ارزش‌ها و علاقه‌های ما باشد، این مسئله کمک می‌کند فعالیت‌های ما حاوی معنایی باشند که انگیزه ما را بیشتر می‌کنند.
- ارائه چالش‌های جدید: کارها و فعالیت‌های روتین می‌توانند باعث افت انگیزه شوند. ایجاد چالش‌های جدید هم موجب افزایش تنوع می‌شوند و هم به رشد و پیشرفت منجر می‌گردند.برای مثال میتوانیم برای دستیابی به مهارت‌های جدید، حل مسئله‌های پیچیده‌تر یا شرکت در پروژه‌های جدید و مسابقات اهتمام بیشتری بکنید.
- ایجاد برنامه‌های پاداش: برنامه‌ریزی برای پاداش دادن به خود بعد از رسیدن به اهداف می‌تواند انگیزه ما را افزایش دهد. این پاداش‌ها می‌توانند مالی یا غیرمالی باشند، مثلا تعطیلات، یک شب خواب کافی، یک وعده غذای مورد علاقه و غیره.
- همکاری با دیگران: همکاری با افراد پرانرژی می‌تواند بر روی ما اثرات مثبتی بگذارد و انگیزه‌های ما را افزایش دهد. میتوانیم با افرادی که اهداف مشابهی دارند در ارتباط باشیم و از تجارب و ایده‌های یکدیگر بهره‌برداری کنیم.
- استفاده از راهبردهای مثبتگرایانه: تمرکز بر انگیزه و اثرات مثبت کار و تحصیل در زندگی می‌تواند به ما کمک کند تا انگیزه خود را حفظ کنیم. به جای تمرکز بر مشکلات و موانع، تمرکز خود را بر راه‌حل‌ها و نتایج مطلوب بگذاریم.
